JAK BEZPIECZNIEJ WSTRZYKIWAĆ
Wstrzykiwanie jest niebezpieczne z wielu powodów. Niektóre z nich są mniej, inne bardziej oczywiste. Jeśli dotychczas nie wstrzykiwałeś – nie rób tego. Może ono prowadzić do długofalowych problemów związanych ze zdrowiem fizycznym i psychicznym. Może także sprawić, że bardzo trudno będzie ci (jeżeli tego zapragniesz) odstawić używanie chems.
W trosce o swoje zdrowie i w celu zmniejszenia ryzyka uzależnienia: jeżeli przyjmujesz substancje i możesz – zmień drogę przyjmowania substancji na inną niż wstrzykiwanie. Jeżeli zamierzasz wstrzykiwać, oto co musisz wiedzieć.
Niniejszy przewodnik obejmuje:
- Podstawy
- Sprzęt i dzielenie się sprzętem
- Przygotowanie do iniekcji: miejsce, przygotowanie mieszaniny i sprzęt
- Proces iniekcji: techniki iniekcji i czyszczenie
Podstawy
Na początek: poznaj różnicę między żyłą a tętnicą – wstrzyknięcie substancji do tętnicy może prowadzić do śmierci. Tętnice są umiejscowione głębiej i są trudniejsze do zlokalizowania niż żyły, chociaż przebiegają bardzo blisko siebie.
Tętnice i żyły
- Jeśli umieścisz igłę w tętnicy, krew będzie jaśniejsza, będzie wypływać szybko zamiast się sączyć.
- Wstrzykiwanie substancji do tętnicy jest trudniejsze i bardziej bolesne, zaś tłok strzykawki prawdopodobnie będzie się cofać. Strzykawka może także zawierać spienioną krew.
- Jeśli podejrzewasz, że trafiłeś w tętnicę, wyciągnij z niej od razu igłę i mocno uciśnij przez kilka minut miejsce wkłucia
- Jeśli krwawienie z tętnicy trwa dłużej niż 5 minut, poszukaj pomocy w pogotowiu ratunkowym lub w przychodni. Jeśli szybko tracisz krew zadzwoń na numer alarmowy 112.
Użyj nowej igły jeśli się wkłułeś, ale ‘nie znalazłeś’ od razu żyły. Aby zmniejszyć ryzyko zapadania się żył, unikaj ponownych wkłuć w to samo miejsce.
Unikaj wkłuć do żył dłoni – są one zbyt małe i łatwo je uszkodzić.
Jeżeli dojdzie to zapadnięcia żył, nigdy nie będą one funkcjonowały jak zdrowe, przed wkłuciem.
Wkłucia i wstrzykiwanie chems do części ciała znajdujących się poniżej pasa może w przypadku uszkodzenia żył spowodować poważne problemy z krążeniem. Nigdy nie wkłuwaj się w miejsce, które jest obolałe lub opuchnięte. W takiej sytuacji łatwiej może dojść do infekcji lub zatrzymania krążenia w danej części ciała.
Udaj się do lekarza jeśli:
- miejsce wstrzyknięcia jest spuchnięte przez więcej niż kilka dni
- miejsce wstrzyknięcia jest zaczerwienione, ciepłe/gorące lub bardzo wrażliwe (bolesne)
- występuje poważne krwawienie, skóra zmieniła kolor, jest obolała, z rany wydobywa się ropa lub inny płyn.
Sprzęt i dzielenie się sprzętem
Zawsze dbaj, by mieć odpowiedni sprzęt. Nigdy nie dziel się nim z innymi. Poniżej opisujemy jak to zrobić:
Sprzęt
Zdezynfekuj miejsce wkłucia gazikiem nasączonym alkoholem. Jeżeli nie masz gazika, możesz przemyć je ciepłą wodą i mydłem. Dowiedz się, gdzie możesz uzyskać czysty sprzęt do iniekcji (np. w programach redukcji szkód czy aptekach). Możesz także kupić sprzęt do iniekcji w aptekach internetowych oraz w specjalnym sklepie online.
Dzielenie się sprzętem
- Pokusa, by użyć wspólnego sprzętu jest najczęściej najsilniejsza, gdy jesteś pod wpływem chems, a nie przed ich pierwszym użyciem.
- Dzielenie się sprzętem z osobami, które znasz może się wydawać bezpieczniejsze. Tak jednak nie jest. Nigdy nie możesz mieć pewności, że ktoś kto jest ci bliski, nie jest zakażony żadną infekcją.
- Używaj zawsze nowej igły i strzykawki do kolejnego wstrzyknięcia. Jeżeli są z tobą inne osoby – łatwo może dojść do pomyłki i użycia sprzętu wykorzystanego przez kogoś innego.
- Nie dziel się gazikiem do dezynfekcji – znajdująca się na nim niewielka ilość krwi może prowadzić do zakażenia HCV (WZW typu C).
- Podczas wstrzykiwania używaj jednorazowych rękawiczek. Choć stanowią one ochronę dla osoby, która wykonuje iniekcję, za ich pomocą może dochodzić do przenoszenia zakażonej krwi jednej osoby na kolejną. Jeżeli wstrzykujesz chems kilku osobom – za każdym razem zmień rękawiczki na nowe.
Przygotowanie do iniekcji
Przed rozpoczęciem
Wybierz zaciszne, bezpieczne, czyste i dobrze oświetlone miejsce do iniekcji. Najlepiej robi się to w domu.
Umyj ręce ciepłą wodą z mydłem i przetrzyj powierzchnię, której użyjesz do przygotowania chems przed podaniem.
Upewnij się, że masz pod ręką czysty sprzęt do wstrzykiwań: strzykawkę i igłę, gaziki nasączone alkoholem, łyżkę lub folię, wodę, filtr, opaskę uciskową i suche gaziki.
Przygotuj specjalny pojemnik na odpady (do kupienia w aptece) lub butelkę/ słoik z pokrywką, w którym umieścisz zużyty sprzęt.
Przygotowanie mieszanki do podania
- Za pomocą czystego gazika wytrzyj łyżkę w jednym kierunku. Nie pocieraj jej gazikiem w w dwóch kierunkach (w górę i w dół), ponieważ spowoduje to rozprzestrzenianie się drobonoustrojów.
- Umieść chems w łyżce. Jeśli przygotowaną mieszaninę będziesz dzielił z innymi, upewnij się, że, wszyscy mają nowe sterylne igły i strzykawki. Zadbaj, aby żaden używany sprzęt nie znajdował się w pobliżu – łatwo będzie go pomylić.
- Za pomocą czystej igły i strzykawki nabierz sterylnej (lub przegotowanej) wody.
- Dodaj wodę ze strzykawki do łyżki i wymieszaj. Jeśli używasz do mieszania tłoczka strzykawki, upewnij się, że jest on sterylny.
- Jeżeli chems nie chcą się rozpuścić w wodzie – możesz delikatnie podgrzać łyżkę. Nigdy jednak nie doprowadzaj wody do wrzenia – spowoduje to wyparowanie części substancji, może także prowadzić do powstania trujących toksyn.
- Włóż filtr do łyżki – najlepiej jest wykorzystać do tego zwiniętą samodzielnie watę lub tampon.
- Zaciągnij przygotowany roztwór przez filtr do strzykawki. Dzięki temu usuniesz zanieczyszczenia. Jeśli przygotowałeś roztwór z pokruszonych tabletek, zadbaj, by były one sproszkowane tak dokładnie jak to tylko możliwe, a następnie przefiltruj przygotowaną mieszankę co najmniej trzy razy.
- Usuń ze strzykawki pęcherzyki powietrza – skieruj igłę w górę i delikatnie uderzaj (pstrykaj) palcami w boczną ściankę strzykawki w taki sposób, by powietrze zgromadziło się w jej górnej części. Następnie powoli naciśnij tłoczek, powodując usunięcie powietrza na zewnątrz.
Stazy (opaski uciskowe)
- Będziesz potrzebował stazy, dzięki której ‘napompujesz’ żyły, by móc wstrzyknąć do nich przygotowaną mieszankę
- Stazy jednorazowego i wielorazowego użytku kupisz w aptece.
- Jeżeli nie masz stazy, możesz mocno zawiązać inny materiał, np. czystą podkoszulkę, długą skarpetę lub pasek do spodni.
Nigdy nie dziel się opaską uciskową z innymi – mogą znajdować się na niej drobinki krwi, za pomocą których dochodzi do przenoszenia różnych infekcji.
Proces iniekcji
Oto jak zmniejszyć ryzyka związane z wstrzykiwaniem i jego następstwami:
- Staraj się nie dotykać niczego, co nie zostało wcześniej wyczyszczone, dopóki nie zakończysz iniekcji.
- Rozgrzej rękę (np. rozmasowując ją) i skieruj ją w dół. W ten sposób zwiększysz, ciśnienie krwi.
- Zaciśnij stazę około 10-15 cm powyżej miejsca w którym planujesz wstrzyknięcie. Jeśli zbyt mocno zaciśniesz opaskę uciskową, możesz odciąć dopływ krwi i mieć trudności ze znalezieniem żyły. Po jej założeniu nadal powinieneś czuć puls w miejscu wkłucia.
- Przetrzyj miejsce wstrzyknięcia jeden raz gazikiem nasączonym alkoholem.
- Wbij igłę w rękę pod kątem 45 stopni. Ujście igły powinno być skierowane do góry.
- Odciągnij tłoczek i sprawdź czy w strzykawce pojawiła się krew. Jeśli tak się nie stanie, oznacza to, że igła nie znajduje się w żyle. W takiej sytuacji wyciągnij igłę, zdejmij opaskę uciskową i przyciśnij miejsce wkłucia suchym gazikiem (nie tym nasączonym alkoholem!), aby zatrzymać krwawienie.
- Kiedy upewnisz się, że igła znajduje się w żyle, poluzuj opaskę uciskową zanim zaczniesz wstrzykiwać. Powoli naciskaj na tłoczek i wstrzykuj przygotowaną mieszankę. Jeżeli w trakcie wstrzykiwania odczuwasz ból lub opór, może to oznaczać, że igła nie znajduje się w żyle. W takiej sytuacji zacznij od nowa.
- Po zakończeniu wstrzykiwania wyjmij igłę, wyprostuj rękę i dociśnij miejsce wstrzyknięcia przez kilka minut (użyj suchego gazika lub chusteczki higienicznej). Nie używaj gazika nasączonego alkoholem, ponieważ może to utrudniać zatrzymanie krwawienia.
Mieszanie chems w strzykawce
Mieszanie chems w strzykawce (tj. pobieranie krwi po wkłuciu do strzykawki, by w niej zmieszać ją z chems) nie powoduje mocniejszych doznań.
Podczas mieszania chems z krwią w strzykawce nie można uniknąć poruszania się igły, która znajduje się w żyle. Powoduje to uszkodzenie żył, może także prowadzić do wysunięcia się igły z żyły.
Czyszczenie
- Nałóż na igłę plastikowe zabezpieczenie i razem ze strzykawką włóż jego do specjalnego pojemnika na odpady lub przygotowanej wcześniej butelki/ słoika z zakrętką. Jeżeli jest to możliwe w miejscu gdzie mieszkasz – przekaż go do lokalnego punktu utylizacji zużytego sprzętu (np. centrum redukcji szkód).
- Zadbaj o sprzątnięcie użytych igieł i strzykawek. Każda osoba powinna zrobić to sama.
- Wyczyść miejsce (np. blat, stół), które wykorzystywałeś do wstrzykiwania za pomocą wybielacza rozpuszczonego w wodzie. Jeśli nie masz wybielacza, użyj ciepłej wody z mydłem.
- Wyrzuć pozostały sprzęt (igły i strzykawki powinny być wrzucone do oddzielnego pojemnika – patrzy powyżej), który został otwarty i/lub wykorzystany.
- Po zakończeniu sprzątania dokładnie umyj ręce ciepłą wodą z mydłem. Jeśli nie jest to możliwe, użyj gazików nasączonych alkoholem.
- Sprzęt do iniekcji przechowuj w czystym i bezpiecznym miejscu.
Czyszczenie sprzętu
Może się zdarzyć, że nie będziesz miał czystego sprzętu do iniekcji i zdecydujesz się na jego dzielenie z innymi. W takiej sytuacji ważne byś wiedział jak go zdezynfekować. Zdecydowanie odradzamy ci dzielenie się igłami – mogą one prowadzić do przenoszenia bakterii i wirusów, w tym HIV, HBV i HCV (WZW typu B i WZW typu C).
NHS Education for Scotland w ulotce Substance Use and Pharmaceutical Care przeznaczonej dla osób pracujących z iniekcyjnymi użytkownikami substancji zatytułowanej wyjaśnia w jaki sposób wyczyścić strzykawkę:
- najpierw kilka razy przepłucz strzykawkę i inny sprzęt, który planujesz ponownie użyć czystą, zimną wodą
- umieść go w pojemniku z nierozcieńczonym, domowym wybielaczem
- na koniec spłucz wybielacz dużą ilością czystej, zimnej wody.
Nie można zagwarantować, że „wyczyszczony” w ten sposób sprzęt będzie bezpieczny w użyciu. Chociaż wybielacz może skutecznie usunąć ze strzykawki wirusy HIV i HBV (WZW typu B), nie dzieje się tak w przypadku HCV (WZW typu C). Najlepszym rozwiązaniem jest użycie nowego, czystego sprzętu.
Zapoznaj się także z zawierającym wiele ciekawych wskazówek dotyczących wstrzykiwania poradnikiem “Rób to bezpieczniej”, przygotowanym przez Grzegorza Wodowskiego ››
Następne: Używanie GHB/GBL››
‹‹ Poprzednie: Wstrzykiwaniesuchym
Strona powstała przy wsparciu European AIDS Treatment Group w ramach projektu CoPE.
Zadanie współfinansowane ze środków m. st. Warszawy.
